We leven in een boeiende tijd! Er is zoveel gaande in de wereld en niemand weet precies waar het naartoe gaat. Hoe ziet de wereld er over 10 jaar uit? Of over 20 of 30 jaar? Er zijn allerlei ideeën over, maar zeker weten doen we het niet.  Misschien is het ook helemaal niet zo interessant om te weten hoe de wereld er over 10 jaar uitziet. Een meer essentiële vraag is:

“In wat voor wereld wil jij leven en welke stappen kun je nu zettendie daaraan bijdragen?

Wicked problems

Toen ik in 2011 een reis maakte door Azië van 6 maanden realiseerde ik mij wat een mooi land Nederland is. We hebben zoveel mogelijkheden om te ontwikkelen en datgene te doen wat bij ons past. Wij hebben de mogelijkheid om na te denken over de vraag ”In wat voor wereld wil ik leven?”. Dat is niet voor iedereen weggelegd.

Tegelijkertijd leven we in een periode waarin we geconfronteerd worden met een aantal enorme uitdagingen, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, groeiende ongelijkheid, polarisatie en een algehele zingevingscrisis; veel mensen kampen met klachten als stress, burnout en depressie. Onze huidige systemen en structuren lijken niet te zijn opgewassen om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Dat is ook niet gek. De uitdagingen zijn complex en systeem overstijgend. Het worden ook wel ‘wicked problems’ genoemd, die zich kenmerken doordat ze niet alleen complex zijn, maar ook niet vanuit één enkele discipline zijn op te lossen.

Ons brein

De problematiek waar we nu mee te maken hebben is nieuw voor ons. Niet eerder in de geschiedenis stonden we zo in contact met de hele wereld en waren we ons bewust van de problemen die op wereldniveau op ons af komen. Wat doet dit met ons en hoe gaan we hiermee om? De meeste mensen zijn bekend met de wicked problems. Omgaan met dat waar we mee geconfronteerd worden is een tweede. Het is makkelijker om het voor je uit te schuiven, naar iemand anders te wijzen of het er niet mee mee eens te zijn. Je kunt dit gedrag grotendeels verklaren door het te bekijken vanuit de werking van ons brein.

Afbeelding 1: ons brein

Ons brein is in te delen in 3 gedeelten; het mensenbrein, het zoogdierenbrein en het reptielenbrein (afb. 1). We worden voor 95% aangestuurd door de oudere delen van ons brein; het zoogdieren- en reptielenbrein. Het zoogdierenbrein is erop gericht om op korte termijn plezier te vergaren en pijn te vermijden. Als er gevaar dreigt kent ons reptielenbrein drie reacties; bevriezen, vechten of vluchten. Ons mensenbrein, de neocortex, kan verbanden zien en gevaren detecteren die in de toekomst ontstaan. Deze kan dus, in tegenstelling tot het oudere deel van ons brein, naar de lange termijn kijken. Ons mensenbrein bepaalt slechts 5% van ons handelen. 

Dat we grotendeels acteren gericht op de korte termijn verklaart ook waarom we als maatschappij gericht zijn op de dagelijkse actualiteit (korte termijn) en minder aandacht hebben voor de onderliggende problematiek (lange termijn), zoals de wicked problems. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die zich bewust zijn van de problematiek en in actie komen. Zij laten zich minder leiden door de waan van de dag, maar werken aan ideeën die zorgen voor duurzame oplossingen.

Jouw cirkel van invloed

 De problemen waar we in de huidige tijd mee te maken hebben, zijn van een dusdanige omvang dat ze niet vanuit een louter rationele kijk opgelost kunnen worden. Zoals Albert Einstein het zo mooi verwoordde;

“Geen probleem kan opgelost worden vanuit hetzelfde denkniveau als waarin het is ontstaan”.

De huidige uitdagingen vragen van ons dat we ons er op een dieper niveau toe verhouden. Hoe vaak sta jij stil bij wat je voelt als je kijkt naar problemen in de maatschappij? Hoe vaak laat jij echt iets binnenkomen? Als je erbij stilstaat hoe je je voelt bij een situatie, heb je ook de mogelijkheid om erin te ontspannen. Dit is de manier waarop we om kunnen gaan met de wicked problems. Het vraagt erom dat jij emotioneel betrokken bent. Laat je raken en laat dat de brandstof zijn voor jouw handelen. Zet vervolgens je hoofd en handen in om het om te zetten naar concrete acties. Samenwerking is in de aanpak van de wicked problems ook een must! Alleen kun je veel doen, maar de multidisciplinaire aanpak die de situatie van ons vraagt, kunnen we vooral door samenwerking oplossen.

Een nieuw economisch paradigma

Ons rationele brein is niet in staat om de totale waarheid te omvatten, omdat het denkt binnen een bepaald denkkader, dit is afhankelijk van de omgeving waarin jij je als mens bevindt. Je wordt altijd beïnvloed door culturele invloeden. Veel van de problemen die we nu zien worden vanuit ons westerse denkkader benaderd. Er is een probleem en dat moet opgelost worden, maar de natuur zit veel complexer in elkaar dan wij met ons rationele brein kunnen bevatten. Ons rationele brein denkt per definitie duaal en knipt de wereld op in losse onderdelen, waardoor veel problemen vanuit één dimensie worden benaderd. De huidige problemen vragen echter om een integrale benadering. Je brein benadert situaties duaal, met ons gevoel en intuïtie kunnen we ons verbinden met het geheel.

Daarom is het zo belangrijk dat we ook ons gevoel en intuïtie in zetten in de benadering van complexe vraagstukken.

Dit is een exemplarisch voorbeeld hoe we de problemen alleen maar vergroten door onze eenzijdige benadering. Dit gebeurd op grote schaal en het wordt versterkt door onze economische manier van denken, waarbij het maken van winst heilig is.  Als we kijken naar onze huidige maatschappij dan weten we dat er iets niet klopt, alleen weten we niet hoe we het huidige paradigma veranderen.

Het veranderen van dit paradigma begint in jou. Het begint erbij dat jij andere keuzes gaat maken, zowel privé als zakelijk. Dat je je laat raken en dit de brandstof laat zijn voor jouw handelen. De wereld heeft ondernemers en ondernemende professionals nodig die het toevoegen van betekenis voorop zetten en daarmee hun geld willen verdienen. Dat is de start van een nieuw paradigma, één waar bedrijven waarde toevoegen i.p.v. waarde ontrekken aan de maatschappij. Op deze manier geven we samen vorm aan een nieuwe economie, de betekeniseconomie.